2Doc Makers van Morgen

De Poolse Droom

VPRO

Karin Kooijman, geboren en getogen in Appelscha, fietste in haar puberteit over een verlaten landweg langs enkele boerderijen. In weer en wind passeerde ze Poolse medewerkers die op weg waren naar landerijen om bloemen te plukken. Hun leefwijze intrigeerde haar. ‘Hoe moet de situatie in Polen zijn, als zij hier in de brandende zon of de stromende regen willen werken?’ Tijdens haar master Documentaire ontdekte Kooijman dat de Polen tot een van de grootste immigrantengroepen in Nederland behoren. Opmerkelijk vond zij dat en ze wilde meer weten: ‘Ik wilde de Poolse immigranten leren kennen en van hen horen hoe zij hun leven hier leiden.’

Wieneke van Koppen
Zoek naar docu’s op thema

Door: Wieneke van Koppen

Niet weer zo´n zielig verhaal

‘In mijn research kwam ik in eerste instantie veel negatieve en donkere films tegen over Poolse immigranten in Nederland. In de media worden de probleemgevallen in de media doorgaans uitgelicht en de succesverhalen vergeten. Kooijman ging in gesprek met veertig migranten en hoorde vaak dezelfde frustratie: ‘Ga je weer zo’n zielig verhaal vertellen?’’ Behalve deze ergernis kwamen haar ook veel bijzondere verhalen ter ore. Met Justyna, Paulina en Ilona had ze een speciale klik. ‘Ik merkte dat we alle vier een sterke ambitie gemeen hadden, maar dat het grote verschil tussen ons was dat deze vrouwen in Nederland met een negatief stereotype worden geconfronteerd. Ondanks dat stereotype had ik sterk het gevoel dat er het komende jaar veel zou gaan gebeuren met de drie.’’

Van schoonmaakster tot dierenarts

‘De huidige hoofdpersonen sloten aan bij de wens die ik had met De Poolse Droom: ik wilde een realistisch verhaal tonen van startende Poolse immigrantenvrouwen. Justyna, Paulina en Ilona hadden stuk voor stuk duidelijke doelen: een nieuwe baan, een studie of een werkervaringsplek. Dat is voor jonge Nederlanders soms al een uitdaging, laat staan als je een nieuwkomer bent die de taal niet spreekt.’ In De Poolse Droom zien we vervolgens hoe Ilona haar graad haalt, Paulina promotie maakt en Justyna meeloopt met een dierenarts. Ondertussen worstelen ze ook: Paulina is zich in haar Nederlandse werkomgeving erg bewust van het negatieve imago van Polen en geneert zich als Polen zich misdragen. Ilona verkeert als kunstzinnige en vrijzinnige vrouw soms in een strijd met haar traditionele, communistische ouders’. Die ambities en worstelingen staan symbool voor een groter verhaal.

Universeel

‘Poolse vrouwen raken vaak geëmotioneerd tijdens vertoningen. Ze zien zichzelf terug. De struggles hebben andere Poolse vrouwen ook en ze herkennen de grote ambitie waar ze niet altijd mee uit de voeten kunnen in Nederland. Ik kom heel dichtbij de vrouwen in de film’. De Poolse Droom gaat weliswaar over jonge Poolse immigrantenvrouwen, maar volgens Kooijman herkennen ook andere jonge vrouwen zich in de film. ‘Voor Nederlandse jonge vrouwen kan het behalen van een graad of het vinden van werk net zo spannend zijn. Het loskomen van je ouders is een universeel gegeven dat overal voorkomt.

En nu?

‘Tijdens het maken van deze film heb ik vooral contact gehad met jonge, veelbelovende Poolse immigrantenvrouwen. Ik heb hen leren kennen als warm en gezellig en ik bewonder hun doorzettingsvermogen enorm. Het was voor mij naar om te horen hoe vaak Poolse jongeren worden uitgebuit: er wordt heel veel van ze gevraagd in vaak slecht betaalde banen. Met de dames uit de film gaat het nu overigens wel heel goed. Ilona is gaan reizen en woont en werkt nu in Londen. De andere dames zijn geworteld in Nederland. Zowel Justyna als Paulina zijn zwanger. Paulina is getrouwd  en Justyna woont samen met haar Nederlandse vriend. Paulina heeft een huis gekocht en een nieuwe baan gevonden en Justyna is nog steeds in contact met de dierenarts uit de film. Ze zijn harde werkers en komen er echt wel.’

Over Karin Kooijman

In 2014 studeerde Karin af aan de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht in de richting Regie en Productie Documentaire. Ze werkte eerder voor het televisieprogramma Andere Tijden, waar ze research en productie voor deed. Samen met Nanouk Wouters heeft ze tijdens haar studie veel films gemaakt en een buitenlandse productie in Finland. De samenwerking beviel zo goed dat zij het documentairebedrijf Kouk zijn gestart. Kouk zoomt in op persoonlijke verhalen, dichtbij de mens. 'Onze aanpak is integer.  We willen verder gaan dan het feitelijke nieuws.' De Poolse Droom was Karins afstudeerfilm, welke op meerdere nationale en internationale festivals is vertoond, met als hoogtepunten het Nederlands Filmfestival en het Berlin Feminist Filmfestival.

    •