Door: Wieneke van Koppen

In het Rotterdamse Tea Lab ontmoet ik Apollonia Duijster (23). De van oorsprong Brabantse documentairemaker woont sinds ze afgestudeerd is met veel plezier in de havenstad. Haar afstudeerfilm De eenhoorn en de mannentraan gaat over mannen. Mannen en hun emoties, om precies te zien. Want hoe tonen zij die emoties, vraagt Apollonia zich af in De eenhoorn en de mannentraan.

Apollonia woonde na de scheiding van haar ouders met haar drie zussen bij haar moeder. ‘’Mijn vader en ik zagen elkaar wel regelmatig, maar emotionele gesprekken hadden we nooit.’’ Bij haar vriendjes zocht ze voortdurend naar hun gevoelige plekken. ‘’Ik viel op verlegen jongens die die kant juist niet toonden. Het werd mijn missie om hun emoties eruit te trekken. Dat mislukte keer op keer.’’ Apollonia zag zodoende zelden een man huilen.  

Voor haar afstudeerdocumentaire onderzocht ze hoe mannen met hun emoties omgaan en of ze eigenlijk wel eens huilen. Waarom wil ze dat zo graag zien? ‘’De hele draaiperiode, zo’n anderhalve maand, spookte deze vraag ook door mijn hoofd. Op welke manier verandert mijn leven als ik een man heb zien huilen? En waarom vind ik het zo belangrijk dat mensen open zijn tegen elkaar? Ik begon de film uiteindelijk te maken zonder dat ik daar een antwoord op had. Inmiddels geloof ik dat de wereld er beter van wordt als mensen meer met elkaar delen. Het lucht op en je laat tegelijkertijd aan je omgeving zien dat het oké is om open te zijn.’’ De jongens in de film zijn allemaal vrienden van Apollonia. ‘’Ik wilde dat ze voor mijn camera uiteindelijk in tranen uit zouden barsten zodat wij en de kijker een soort opluchting zouden voelen. Ik probeerde ze uit de tent te lokken, vroeg ze bijvoorbeeld wanneer ze voor het laatst gehuild hadden.’’ Uiteindelijk pinkt geen van de jongens een traantje weg. ‘’Mijn pogingen werkten niet. Jammer, maar al snel had ik daar vrede mee. Een geforceerde huilsessie was niet de bedoeling: het moet wel oprecht zijn.’’

‘’De jongens filmden we in de schemering. De nacht is namelijk het moment waarop alles op tafel komt. Je voert intiemere gesprekken dan overdag.’’ Tijdens de gesprekken tussen haar vrienden, realiseerde Apollonia zich dat haar vader een belangrijke rol speelt in haar verlangen naar emoties. Ze besluit met hem in gesprek te gaan bij daglicht. ‘’Dat was een symbolische, gevoelsmatige keuze. Het licht staat voor mijn verlichting. Daarnaast is het ook zo dat we niet meer weg konden als we overdag, out in the open op het water, zouden praten.’’

De eenhoorn en de mannentraan is zo gestileerd gemaakt dat het op het eerste gezicht een fictiefilm lijkt. ‘’Ik wil mensen aan het denken zetten hoe realistisch een documentaire werkelijk is. Daarom draaide ik het als een fictiefilm met een cameravrouw, een lichtman en een geluidsman op uiteenlopende locaties. De kijker moet een beetje in de war raken: ‘Kijk ik nu naar een documentaire of een fictiefilm?’’ De film draaiden ze op verschillende plekken. ‘’De hoofdpersonen moesten een beetje gevangen worden in de ruimtes waar we draaien. Zo belandden ze in de boot en de auto. Een reuzenrad was ook leuk geweest, maar dat combineerde niet zo lekker met mijn hoogtevrees..’’

‘’Met mijn vader heb ik nu eigenlijk geen andere gesprekken dan voor ik De eenhoorn en de mannentraan maakte. Op het moment dat hij zich blootgaf dacht ik natuurlijk wel even: ‘Yes!’. Het is de meest waardevolle scene van mijn film: dit moment was goed voor de documentaire, maar ik persoonlijk vond het ook goed om te zien welke worstelingen hij heeft. Ik wist totaal niet wat er op dat vlak in hem omging. Tegenwoordig zou ik hem sneller persoonlijke of pijnlijke vragen stellen dan eerst, maar verder is onze relatie onveranderd. En dat is oké.’’ 

Voordat Apollonia De eenhoorn en de mannentraan regisseerde, maakte ze de films Vieze Vingers over vingeren en The Face of Transformation over homo’s in Amsterdam. Haar films gaan vaak over gendervraagstukken. Zou ze zichzelf een feminist willen noemen? ‘’Een klasgenoot van mij noemde zichzelf een bad feminist. Dan ben je een feminist, maar doe je ook tegengestelde dingen zoals veel make-up dragen. Ik vond dat wel een mooie term en zou mijzelf ook wel een bad feminist willen noemen. Ik ben voor gelijkheid, maar ik heb natuurlijk ook mijn tegenstrijdigheden.’’ (Lees hier het volledige bad feminist manifesto van Roxane Gay).

Apollonia is klaar met de emoties van mannen. Voorlopig dan. ‘’Met mijn films wil ik mijn visie op de maatschappij bevragen en overbrengen op andere mensen. Ik ga verder met het thema dat in Vieze Vingers aan bod komt: ik maak nu een serie over vrouwelijke taboeonderwerpen, zoals menstruatie. Dat lanceer ik heel bewust op YouTube, ik wil deze serie onafhankelijk maken.’’ In de toekomst zullen we van haar niet enkel films zien, begrijp ik van de ambitieuze maker. ‘’Ik heb zoveel dromen. Ik ontwikkel me als portretfotograaf en ben nu in Rotterdam steeds meer betrokken bij performance art. En een boek schrijven, dat lijkt me ook wel wat.’’