In Mevrouw Faber volgen Job Tichelman en Hjalmar Tim Ilmer de Friese trucker Harriette. Jarenlang ging ze door het leven als Harm en droeg ze een groot geheim bij zich: ze is een vrouw en wilt in transitie. Nu kijkt ze uit naar de geslachtsveranderende operatie en doet ze er alles aan om zo snel mogelijk hiervoor in aanmerking te komen. Maar welke invloed heeft dit op het huwelijk met haar vrouw Siepie? En hoe wisten de makers zo dichtbij Harriette en Siepie te komen? 2Doc ging in gesprek met Tichelman en Ilmer.

Op de vraag waarom ze deze film wilde maken antwoordt Ilmer direct: ‘Ik zag hier eerst helemaal geen film in.’ Hij vertelt dat er aanvankelijk te weinig drama in Harriettes verhaal leek te zitten: ‘Ze was al een aantal jaar uit de kast. Natuurlijk had ze jarenlang een groot geheim bij zich gedragen, maar alles ging eigenlijk wel goed.’

Tichelman en Ilmer kwamen in contact met Harriette toen ze bezig waren met een fictiefilm over een bouwvakker die in transitie wil gaan en dat verbergt voor zijn beste vriend, waarvoor ze draaiden in Friesland. Wat bleek? ‘Zo eentje hebben wij er hier ook,’ werd hen verteld. Daarmee bedoelden ze Harriette.

Harriette was dolenthousiast dat hier een film over werd gemaakt. Het draaiproces ging van start en ze wilde graag promotie maken voor haar ontmoetingscentrum ‘Wês Dysels/Be Yourself’: een plek voor trans personen in Noord-Nederland waar ze zichzelf kunnen zijn. Ilmer vertelt: ‘Wij wisten dat we bezig waren met een groter project. Maar dat was toen nog aftasten of we dat echt door konden zetten.’

Tekst gaat verder na afbeelding.

Na een half jaar Harriette gevolgd te hebben, begon het project moeizamer te verlopen: ‘Het was wel de bedoeling dat we naar de operatie zouden toewerken, maar dat duurde en dat duurde maar,’ vertelt Tichelman. Ze belandden op een punt waar ze vooraf al tegenaan liepen: er ontstond geen drama en het was tot dan toe een document maar geen film. Ilmer stelde een ultimatum: ‘of we trekken de stekker eruit of we moeten meer toegang krijgen tot jullie relatie.’ Dat hield in dat ze de volgende ochtend met draaiende camera in hun slaapkamer stonden. Vanaf dat moment werd Harriettes vrouw Siepie ook echt onderdeel van de documentaire.

Langzaamaan kregen ze meer ingang tot het leven van het echtpaar. Hoewel ze alles mochten filmen wanneer Harriette aan het werk was, kregen ze moeilijk toegang tot hun relatie: dat was kwetsbaar gebied. ‘Maar de uitspraken die Siepie doet zijn eerlijk en oprecht; dat zie en voel je aan alles. Dat dat in de film zit, ben ik trots op.’  Zo zegt ze bijvoorbeeld dat ze denkt dat Harriette niet hetzelfde voor haar had gedaan; ze was niet bij haar gebleven. ‘Het zegt iets over hoe zij zich daarin hebben durven laten zien,’ vertelt Ilmer. 

Tekst gaat verder na de afbeelding. 

Waar sommige uitspraken soms een pijnlijke grens opzoeken, heeft de documentaire Siepie en Harriette dichter bij elkaar gebracht. Zo vertelt Siepie in de documentaire dat ze denkt dat Harriette uiteindelijk misschien wel met een man zal eindigen. ‘Ik heb bij de première ook gedacht dat Harriette hier misschien wel van zou schrikken. Maar zij gaan daar heel nuchter mee om: Siepie dacht dat toen even, maar nu niet meer,’ vertelt Tichelman.

Waar het eerst was: Siepie thuis, Harriette in het dorp, gaan ze er nu vaker samen op uit. De sfeer in het dorp is dan ook goed. Het ontmoetingscentrum heeft helaas geen standgehouden. Maar naar aanleiding van de media-aandacht in lokale Friese kranten hebben er wel al mensen contact gezocht met Harriette voor goede raad. ‘Ik denk dat ze ook een goed voorbeeld is voor veel transgenders,’ vertelt Tichelman. Ze laat zien dat het heel normaal is en zo gaan anderen daar ook in mee. Een kracht van de nuchtere Friezin is dan ook dat ze zich niet snel gekwetst voelt. ‘Als iemand haar oude naam gebruikt, dan denkt zij: diegene kent mij al vijftig jaar als Harm dus het is niet zo gek dat sommige mensen een foutje maken. Ze verbetert het altijd met Harriette, maar ze zal niet gepikeerd doen.’

Tekst gaat verder na de afbeelding. 

Tijdens het maakproces van de documentaire verliep de samenwerking tussen Tichelman en Ilmer moeizaam. ‘We hebben veel strijd gehad, maar op de set ging het vaak heel goed,’ vertelt Tichelman. ‘Creatief gezien vullen we elkaar goed aan maar twee kapiteins op een schip werkt niet’, vertelt Ilmer. ‘Ondanks onze strubbelingen heeft onze inzet ervoor gezorgd dat het toch een goed product is geworden. En dat getuigt ook wel van professionaliteit.’ ‘Klopt, en dankzij de inzet van editor Jeroen Vrielink,' vult Tichelman aan. Toch regisseren ze beiden liever hun eigen films.

Harriette wil heel graag dat andere mensen ook durven wat zij durft. Dit was dan ook de belangrijkste reden voor haar om mee te werken aan deze documentaire. Bij aanvang wilde ze reclame maken voor haar ontmoetingscentrum ‘Wês Dysels/Be Yourself’, wat uiteindelijk een documentaire werd die wel dezelfde boodschap bevat: je mag jezelf laten zien. ‘Dat is ook wat Harriette voor ogen had en waar ze heel blij mee is. Ze hoopt ook dat wanneer de documentaire op tv is geweest het stormloopt met mensen die graag uit de kast willen komen,' vertelt Tichelman. Op dit moment rijdt ze zo trots als een pauw door Friesland: iedereen herkent haar.