Verschuiving
Sam Peeters maakte deze film in 2016 en zat daarmee volop op de politieke verschuiving naar rechts. ‘Dat ik hier zo bovenop zat, heeft denk ik te maken met het feit dat het populisme al heel vroeg opkwam in België door het Vlaams-Waalse verhaal. Vlamingen hebben zich altijd de underdog gevoeld ten opzichte van de Walen. Frans was de voertaal op universiteiten en de taal die gesproken werd door de adel. Het Vlaams behoorde tot de boeren. Dat gevoel heeft een partij als het Vlaams Belang sterk gemaakt. Het is een extreemrechtse beweging met het nette uiterlijk van een autoverkoper en gebruiken slogans als: ‘eigen volk eerst’.’ Toen in 2014 het Vlaams Belang en de NVA (Nieuw-Vlaamse Alliantie) – net iets minder extreem dan het Vlaams Belang – samen aan 50 procent van de stemmen kwamen in een handvol gemeentes viel Peeters van z’n stoel. De bezorgdheid en verbazing die hij hierbij voelde, maakte dat hij de Vlaamse bevolking een spiegel voor wilde houden. ‘Inmiddels heeft deze beweging grotendeels de middenklasse overgenomen, wat ik heel verrassend vind. Van mensen uit een kwetsbare omgevingen snap je waarom ze op bijv. het Vlaams Belang zouden stemmen. Maar deze mensen hebben voldoende middelen en kansen in het leven. De rechts-populistische revolutie in Europa lijkt steeds meer op een revolutie van de middenklasse. Daarom koos ik ervoor deze groep vast te leggen in mijn film.’

Trots
De boodschap die Sam Peeters met zijn film wil overbrengen schreef hij van te voren in een dossier: ‘bekrompenheid laat geen genuanceerd en humaan wereldbeeld toe’. ‘Dat wilde ik laten zien aan de kijker en hen daarmee een spiegel voorhouden.’ Om deze zin uit te beelden ging hij op zoek naar mensen en wijken die hier symbool voor konden staan. ‘Elk dorp in België heeft een kerk met daar tegenover een café, daar ben ik vragen gaan stellen. De man met de grote leeuw op zijn oprit heb ik bijvoorbeeld gevonden door in zo’n café te vragen of ze iemand kenden die de vlag van Vlaanderen vaak buiten hadden hangen.’ Anderen vond hij door wat rond te rijden door de wijk en mensen aan te spreken die een bijzondere voortuin hadden of veel camera’s om hun huis hadden hangen. ‘En ze waren stuk voor stuk heel aardig en erg bereid om mee te werken. Als eerste omdat het voor een studentenfilm was en ten tweede omdat ze trots waren op hun voortuin, oprit of naziverzameling.’ Hij legde hen en de wijken vast in strakke kaders. ‘De traagheid van de film en het rigide-camerawerk benadrukt voor mij de starheid van de personages en de verkavelingen.’

Tekst gaat verder onder afbeelding.

Alledaags
Hoewel de mensen in zijn film hartelijk waren, is het ook heel gek om in het huis te staan van iemand met een naziverzameling. ‘De vader van die man was collaborateur in de oorlog. Hij zei dingen als ‘Hitler was misschien een beetje fout, maar je kunt het [collaboreren] de Vlamingen toch niet kwalijk nemen?’ Zijn fascinatie voor de nazi’s was echt ziekelijk. Maar toch vond hij zichzelf wel een normaal en goed persoon.’ Over het toevoegen van de man met de naziverzameling aan de film heeft hij getwijfeld. ‘Extreemrechtse mensen zijn niet per se mensen met een naziverzameling. Ik wilde vooral de alledaagsheid ervan laten zien.’ Hoewel sommige scènes soms gespeeld voelen, is alles echt. ‘Ik heb die mensen niks laten zeggen. Ik heb enkel het nieuws aangezet en hen erop laten reageren.’ Peeters filmde aan het begin van 2016 toen de vluchtelingencrisis volop op gang was. Vandaar dat het het nieuws en de gesprekken domineert.

Reacties
Tegen Peeters verwachtingen is Heimat door verschillende grote festivals aangenomen, waaronder Film Fest Gent – een belangrijk filmfestival van België. Opvallend vindt hij dat Amerikanen op filmfestivals heel blij zijn om deze film te zien, want ze dachten dat het in Europa wel minder erg zou zijn. ‘Verder schrikken veel mensen van wat er wordt gezegd, maar geven ze toe dat het eigenlijk wel herkenbaar is uit hun nabije omgeving. En ik denk dat er binnenshuis nog veel ergere dingen worden gezegd dan in de film.’ Het punt van Peeters is dan ook dat het kwaad heel banaal is. ‘Achter extreme regimes zitten geen evil masterminds maar hele gewone mensen, zoals je tikkeltje racistische grootouders, die zich laten meeslepen door bedenkelijke leiders.’

Sam Peeters is 33 jaar, woont in Brussel en heeft regie gestudeerd aan het RITCS waar hij in 2017 afstudeerde. Op dit moment is hij bezig met een pilot-aflevering voor Canvas over inspirerende Vlaamse vrouwen en werkt hij aan een eigen project.