Makers van Morgen

Psychose!

VPRO

Hoe is het als je zoon of je beste vriend een psychose heeft? Of misschien nog wel erger: hoe is het om er zelf een te krijgen? Daniël Krikke produceerde vanuit het talentontwikkelingsplatform Stichting Ideefix de documentairefilm 'Psychose!' om mensen voor te lichten over psychoses én om het taboe rondom deze psychische aandoening te doorbreken.

Door: Wieneke van Koppen

Coming-out
Vijf jaar geleden kreeg Daniël Krikke (25) een psychose. Tot voor kort wist bijna niemand hiervan: er ligt een groot taboe op dit onderwerp en Krikke was bang voor negatieve reacties van zijn omgeving. Hij besloot desalniettemin om dieper in het onderwerp te duiken en koos ervoor om een film te maken over dit thema: Psychose. Hiermee wil hij mensen voorlichten.

Op dit punt was zijn eigen psychose nog steeds geheim. Pas tijdens het maken van zijn film durfde hij er voor uit te komen dat hij zelf een psychose had gehad. Krikke sprak diverse ervaringsdeskundigen die zeiden dat ze er geen moeite mee hadden om over hun psychose te praten. ‘’Als ik mijn verhaal niet open en eerlijk kan vertellen, kan ik mijzelf niet zijn,’’ vertelde ervaringsdeskundige Aram Balian aan Krikke. De filmmaker besloot voortaan ook open te zijn over zijn psychose en die ervaring juist te omarmen. ‘’Ik hang het nog steeds niet overal aan de grote klok, maar ik vind het wel belangrijk om er open over te zijn als mensen er nieuwsgierig naar zijn, zo kan het fenomeen genormaliseerd worden,’’ geeft Krikke aan.

Mix
Wanneer je naar Psychose kijkt heb je eerst het gevoel dat je naar een speelfilm kijkt. Dat is ook het geval. De film begint met een fictief gedeelte en eindigt in een documentair gedeelte. Met deze twee delen wil Krikke alle fasen laten zien waar iemand doorheen gaat die een psychose ontwikkelt. Als de film begint, ziet de kijker Justin (24), een perfectionist pur sang die talloze dingen op hetzelfde moment doet. Hij spreekt wartaal uit: hij roept bijvoorbeeld dat hij een award van de burgemeester van Jakarta krijgt en raakt steeds verder verdwaald in zijn waanbeelden. Daarnaast leeft hij zeer ongestructureerd en heeft hij een zeer kort lontje. Deze signalen wijzen op een psychose, maar niemand uit zijn omgeving grijpt in.

Het fictieve deel gaat volgens Krikke over het begin van een psychose en de manier waarop mensen er niet mee om zouden moeten gaan. ‘’Hoe eerder je een psychose signaleert en aanpakt, hoe groter de kans op herstel en hoe minder de schade. Op het moment dat je merkt dat iemand zich niet meer gedraagt als je vriend, je broer of je kind, moet je direct aan de bel trekken.’’ De volgende fase, het herstel, heeft Krikke getracht weer te geven in het documentaire deel. Hij laat jonge ervaringsdeskundigen, hun familie en hun vrienden spreken over hun psychose, de impact ervan en het herstelproces.

That’s my boy!
Hoewel psychoses zeer heftig kunnen zijn, heeft Krikke nooit geprobeerd om de kijker te shockeren. Integendeel, hij geeft aan dat hij wilde dat de ouders van de jongens nog trotser zouden zijn op het herstel van hun kinderen en ’That’s my boy!’’ zouden denken na het zien van de film. Krikke: ‘’Ervaringsdeskundigen Aram, Yve en Donjoey die je in de film ziet zijn lief, open, humoristisch en timmeren stuk voor stuk hard aan de weg in hun eigen vakgebied. Het moet na het zien van deze film duidelijk zijn dat een psychose een ziekte is waar mensen uit kunnen komen en van kunnen herstellen. Ik wilde de jongens portretteren zoals ze echt waren.’’

Maar wat is een psychose? En kan ik er ook een krijgen?
Volgens Krikke verschilt een psychose van persoon tot persoon, maar over het algemeen kun je het vergelijken met een zandkorrel in een machine. Deze kleine zandkorrel kan ervoor zorgen dat een grote machine totaal stagneert, net zoals bij een psychose gebeurt. Door waanbeelden verlies je je blik op de realiteit en kun je op dat moment niet goed meer functioneren.

Bijna iedereen kan een psychose krijgen, hoewel sommige mensen er vatbaarder voor zijn. Dit is in de eerste plaats genetisch bepaald, maar er bestaan ook wel degelijk risicogroepen. ‘’In zowel het fictiedeel als het documentaire deel zie je jonge, drukke mannen die een psychose krijgen tussen hun zestiende en vijfentwintigste jaar. Zij vormen de grootste risicogroep, hoewel er ook veel vrouwen en ouderen zijn die aan psychoses lijden,’’ geeft Krikke aan. ‘’Geen psychose is hetzelfde, maar er is wel een ding dat overeenkomt bij alle psychoses, en dat zijn de wanen.’’

Hoe verder?
De jongens zijn inmiddels de beste vrienden van elkaar: ze spreken elkaar meer dan wekelijks, bijvoorbeeld tijdens hun tournee voor de campagne hetisnooittelaat.nl. De film wordt massaal afgenomen en de reacties zijn zeer positief. Naast de campagne is Krikke momenteel ook bezig met het ontwikkelen van een muziekdocumentaire over The Last Poets. De gemene deler in zijn werk zijn personages en personen met een inspirerend verhaal. Krikke wil met zijn films verhalen vertellen die anderen inspireren en de kracht geven om aan hun eigen toekomst te werken.’

afleveringen

Meer documentaires?