Makers van Morgen

Steen - de vader

VPRO

Steen – De vader is een portret van rapper Stijn Kosterman, alias Steen. Als rapper staat hij bekend om zijn ongepolijste, agressieve teksten. Maar om omgangsrecht met zijn dochtertje te krijgen, is hij bereid zijn gedrag aan te passen. Documentairemaker Alfredo Pouwiel laat zien dat Stijn Kosterman meer is dan Steen.

Interview met regisseur Alfredo Pouwiel

Door: Stan van Kesteren.

Hoe is het idee ontstaan om een documentaire over Steen te maken?
"In 2012 kwam Danny Akker, mijn collega, met het idee om Steen een jaar te volgen en daar een documentaire over te maken. Dat liep een beetje vast, het lukte niet om budget te krijgen. Ze zijn toen wel doorgegaan met filmen, maar zonder dat daar echt een idee achter zat. Op een gegeven moment hebben ze mij er bij gevraagd. Ik heb toen zelf nog een hoop gefilmd, om ’t verhaal te vertellen wat ik wilde vertellen. Daarbij heb ik alle vrijheid van die gasten gekregen, ook van Steen zelf."

Welk verhaal wilde jij vertellen?
“Ik wilde zijn menselijke kant laten zien. In het begin weet je niet wat je met Steen aan moet”, zegt Pouwiel lachend, “wil hij je slaan of is hij je vriend? Maar als je langer met hem omgaat merk je dat het gewoon een onwijs coole gast is, echt een kunstenaar. Er zit veel meer achter. Zijn vader Hans Kosterman speelt ook een belangrijke rol in de documentaire." Aan het eind van de documentaire krijgt Hans Kosterman een hersenbloeding. Inmiddels ligt hij in een coma, en zal binnenkort overlijden. Pouwiel vertelt over hem: "Hij was in zijn jonge jaren net zo radicaal als Steen, maar werd uiteindelijk een onwijs fijne man. Ik zie Steen ook die kant op gaan. Ik zie die gelijkenissen, en dat wilde ik ook laten zien."

"Toen hij die tatoeage aan zijn vader liet zien schoot ik vol"

In de film is zijn vader, Hans Kosterman, overwegend positief over Steen. Hoe zou je hun relatie omschrijven?
"De vader van Steen was het heus niet met alles eens. Maar hij was vroeger zelf ook zo rebels geweest, dus hij wist wel wat Steen doormaakte. Daar konden zij goed met elkaar over praten. Toen Steen zelf vader werd, is de band tussen Steen en zijn vader beter geworden. Hij heeft Steen echt gesteund in de tijd dat hij zijn kleine niet mocht zien. Totdat Hans een hersenbloeding kreeg. In maart dit jaar heb ik hem gezien om te filmen. Ik was aan het filmen en toen liet Steen die tatoeage van Braak (De band waar Hans Kosterman in speelde, red.) aan zijn vader zien. Ik schoot vol. Gelukkig stond de camera op statief. Steen met zijn pa, zo menselijk heb ik hem zelf ook echt nooit gezien.” Pouwiel valt even stil. Dan zegt hij: “Toen ik tegen hem zei: ik wil je vader er graag in hebben, zei hij gelijk: dat is goed. Voor mij was de cirkel daar ook rond."

Welke motivatie heeft Steen om mee te doen aan deze film?
"Ik denk dat hij dit ziet als een opstap voor zichzelf om meer van zichzelf te gaan laten zien. En echt die afsluiting met z’n vader. Dat hij over veertig jaar de documentaire terugkijkt en dan aan zijn vader kan denken. Bij de première in het Louis Hartlooper Complex waren zijn broertje, zijn halfzus en de huidige vrouw van zijn vader er allemaal. Dat was spannend: Hans is ook heel open over alles en ik heb ’t op deze manier gemonteerd: ik vroeg me af of zijn vrouw dat zou trekken, en hoe de halfzus van Steen het zou vinden. Dadelijk zeggen ze: ‘Dit kan je echt niet uitzenden, hoe durf je Hans zo neer te zetten.’ Maar iedereen vond het mooi, voor Steen en de rest van de familie was het echt een afsluiting. Daar ben ik wel trots op. Een paar dagen later hebben ze besloten om op acht juni de voeding stop te zetten."

Rauwe beelden met een knipoog

In een scène heeft Steen duidelijk drugs gebruikt, maar vertelt hij wel over serieuze onderwerpen. Over de scheiding van zijn ouders en 'gezeik met het AMK' (meldpunt kindermishandeling). Heb jij toen overwogen in te grijpen in die scène, en hem daar op een nuchter moment over te laten vertellen?
"Die beelden waren eigenlijk niet bedoeld om uit te zenden, maar om verder in Steen te duiken, om uit te zoeken wat we eigenlijk wilden gaan vertellen. We wilden er ook rauwe dingen inzetten, en dit is meer met een knipoog.”

Dan zegt Pouwiel aarzelend: “Ik moet je wel eerlijk zeggen dat ik niet weet of ik dit er in zou zetten als ik de documentaire opnieuw zou maken. Maar wat hij daar zegt over de Lion King, dat vond ik wel mooi omdat het een soort van dubbel is. Hij is daar écht Steen”, zegt Pouwiel lachend, “stoned, dronken, en alles is voor mij. Maar er zit wel een laag onder. Hij heeft het over de Lion King, maar wel echt over z’n vader en zijn moeder. Dat is heel persoonlijk. Er zijn ook veel mensen die de laag eronder niet zien. Die alleen hard lachen omdat hij nooit gewerkt heeft en iets over de Lion King zegt. Maar toch, de menselijke kant zit er dan wel in."

"Steen is de nieuwe Herman Brood, maar dan verstandiger"

Waarom moeten mensen deze film gaan kijken?
"Steen gaat als kunstenaar nog veel van zich gaat laten horen. Hij heeft eigenzinnige plannen en goede ideeën over kunst. Daar moet hij nog veel in groeien, maar ik zie hem eigenlijk als een soort nieuwe Herman Brood, maar dan verstandiger. Ik weet wat hij in zijn mars heeft, dit is nog helemaal niks.
Steen wil overal tegenaan schoppen. Hij heeft op het Rietveld gezeten, daar heeft hij leren denken als een kunstenaar. Dat gebruikt hij nu. Hij creëert steeds weer iets nieuws. Je ziet het in z’n graffiti. Ik heb schilderijen van hem gezien uit de jaren ’90, die toen al echt heel vet waren. Ik denk dat we in de toekomst veel van hem gaan horen, veel meer dan Steen."

"De vraag voor hem is: hoe breng ik mijn kunst naar het volgende niveau? Hij is nu begonnen met tatoeëren. Puur omdat hij Steen is willen mensen een tatoeage van hem. Hij kan het ook gewoon. Binnen drie weken! Dat je ziet: die lijnen zijn best tof, echt strakke lijnen.” Pouwiel barst in lachen uit: “De hele shop draait op hem, het is echt belachelijk! ”

Over de regisseur
Alfredo Pouwiel begon samen met Danny Akker bij een jongerenproject waarbij ze cultureel en maatschappelijk bezig waren. Daarna startte hij een commercieel mediabedrijf.

Momenteel is hij bezig met een project waarbij hij drie portretten maakt van families in Den Haag. Een van die portretten gaat over een Marokkaanse man met twee gehandicapte zonen. Pouwiel: “Die schaamt zich daar helemaal niet voor, terwijl dat in de Marokkaanse gemeenschap toch best een taboe is. Dat is zo mooi!”

In de toekomst wil Pouwil doorgaan met het portretteren van mensen.  "Ik heb gemerkt dat als je dat met respect doet, je echt mooie dingen kan maken. Op naar het volgende project!`