Voor haar regiedebuut filmde Haukje Heuff haar partner, pianist Ivo Janssen, bij de verbouwing van een schip tot zijn eigen concertzaal. Door een ziekte in zijn hand krijgt hij steeds meer moeite met pianospelen. Hoe is het om een film te maken over je partner? En hoe gaat het nu met Ivo? ‘Hij speelt nog wel vaak thuis, dat gaat nooit stoppen. Dan maakt het minder uit als hij drie keer misgrijpt.’

‘Eigenlijk is de film per ongeluk ontstaan. Ik leerde Ivo zeven jaar geleden kennen. Toen was hij al een tijd aan het klussen aan zijn boot. Hij filmde sommige delen van het proces zelf met een statief. Soms hielp ik hem daarbij. Hij had al een tijd lang de ziekte van Dupuytren en het ging steeds slechter met zijn hand. Het leek me een goed verhaal, dus was ik op zoek naar iemand die de film wilde regisseren. Ik ben editor van dramaseries en fictiefilms van beroep, dus wilde ik eigenlijk alleen de montage doen voor de film. Maar de zoektocht naar een regisseur is een lang proces. Toen Ivo zijn arm brak met een grote machine, dacht ik ‘shit, dit moet ik filmen, dit komt niet meer terug.’ Vervolgens ging hij naar het ziekenhuis, wat ik ook belangrijk vond om te filmen. Later kreeg hij meer moeite met spelen, dus legde ik dat ook vast. Dat ging zo een jaar lang door. Nog steeds had ik het idee dat ik slechts voorbereidend werk draaide in mijn zoektocht naar een regisseur. Door een gesprek met documentairemaker Hester Overmars realiseerde ik me dat ik al een jaar lang een film aan het maken was. Ze raadde me aan om de film ook zelf af te maken. Dat zette een knop om: vanaf dat moment was het echt mijn project. Hester Overmars werd mijn regie-coach.’

‘Het maakproces gaf me heel veel energie. Je bent er de hele dag mee bezig. Ik vond het heel leuk om het idee te hebben dat ik mijn eigen project aan het bouwen was. Ik stond ook altijd ‘aan’ als het nodig was. Dat heb ik minder als ik een film van iemand anders monteer.’

Tekst gaat verder onder afbeelding

‘Op een moment liet Ivo zien dat het hem niet lukte om een bepaalde octaaf te spelen op zijn piano, wat hem frustreerde. Toen begon hij te twijfelen of hij zijn ziekte wel wilde laten vastleggen in de film. Hij was bang dat zijn publiek of recensenten na een foute noot zou zeggen: ‘zie je wel, dat komt door zijn ziekte’.  Ik stelde voor om alles op te nemen en later te bepalen of het in de film zou komen. Daardoor begon ik wel aan het project te twijfelen. Als hij door mijn film minder concerten kan geven en ik krijg daar de schuld van, dan vind ik dat als zijn vriendin heel erg. Dat vond ik een moeilijke inschatting. Aan de andere kant mist de film een belangrijk element zonder zijn ziekte. Na overleg hebben we besloten om het toch erin te laten.’  

‘Hij heeft in zijn leven veel interviews gegeven, dus hij is best bedreven in omgaan met de camera. Soms had ik door dat hij de charmante man wilde uithangen zoals ik hem ken uit interviews. Daardoor duurde het vaak wat langer totdat ik de ‘echte’ Ivo had gevonden. Toch zei ik er niets over, omdat ik bang was dat hij daardoor juist sociaal wenselijk gedrag ging vertonen. In de montage kon ik duidelijk zien waar hij het charmante mannetje was, en waar dat stopte.’

‘Ik kreeg als advies om de problemen met zijn hand al in het begin te vermelden. Ik wilde dat juist niet. Ik wilde namelijk een organische film maken waar er pas na 20 minuten een extra laag bijkomt, zoals je dat vaak ook in speelfilms ziet. Dat deed ik ook omdat Ivo zijn karakter zo is. Hij begint niet aan iets met een heel groot plan, hij stapt er altijd rustig en nuchter in. Ik wilde de montage ook zo maken: dat je doorrolt in zijn ontwikkelingen.’

Tekst gaat verder onder afbeelding

‘Hij heeft het probleem met zijn hand al een langere tijd. Hij groeit dan ook al langere tijd toe naar het stoppen met pianospelen. Daardoor stort zijn wereld niet in een keer in. Als je het van dichtbij volgt, is het geen diep drama voor hem. Hij geniet ook enorm van het bouwen.’

‘Hij is nog een keer geopereerd aan zijn hand, maar we merken dat het steeds slechter gaat. Hij wil niet voor een publiek spelen met een lager niveau. Hij wordt nog wel gevraagd voor concerten, maar vaak kan hij ze door zijn hand niet meer aannemen. In maart stonden zes stampvolle afscheidsconcerten gepland op de boot. Al die concerten konden door de coronacrisis niet doorgaan. Hij zou het heel erg vinden om geen afscheidsconcert te kunnen geven. De boot staat inmiddels in de verkoop, dat hadden we eerder gepland. We hopen de sleuteloverdracht later te kunnen houden, zodat hij alsnog zijn concerten kan geven.

Voor zijn pianocarrière is zo’n hand het einde. Voor klussen maakt dat minder uit. Veel mensen hebben het, maar vaak is het geen probleem. Je kan er veel mee, alleen niet pianospelen. Dat is voor hem een tragische combinatie. Als hij echt stopt met pianospelen, zal hij zich ook minder laten behandelen omdat de noodzaak dan minder groot is. Zijn moeder heeft ook de ziekte. Zij kan haar hand niet meer opendoen. Hij vindt het een heftig idee om dat te krijgen en het is de nachtmerrie voor elke pianist. Hij speelt nog wel vaak thuis, dat gaat nooit stoppen. Dan maakt het minder uit als hij drie keer misgrijpt.’

Tekst gaat verder onder afbeelding

‘Nu de verbouwing van de boot helemaal klaar is, wil hij gelijk een nieuw project omdat hij het klussen zo leuk vindt. Ons huidige huis is een hele grote oude boerderij in Alphen. Mensen zijn vaak ongeduldig en willen snel een eindresultaat. Hij vindt de weg ernaartoe het belangrijkst. Het gaat veel meer om het proces dan het resultaat.’

‘Ik ben niet anders gewend van hem. Ik ben gewend om te leven in een huis vol losse balken, platen en vloerdelen. Ik ben zelf heel netjes, dus ik moet altijd één ruimte hebben wat mijn domein is. Als het daar netjes en gezellig is, dan mag de rest daaromheen van mij een grote puinhoop zijn vol met stof. Dan kan ik het hebben.’

‘Dit heb ik nog nooit tegen iemand verteld, maar ik ben bezig met het verhaal voor een speelfilm. Weer een heel ander project dus. We zitten in een hokjesland: van een filmeditor wordt vaak niet verwacht dat diegene ook films regisseert. Ik vind dat onzin. Dat heb ik voor mijzelf nog meer bevestigd met deze film: als ik iets wil en leuk vind, moet ik er gewoon voor gaan. Zo maakte ik een lange tijd geleden een radiodocumentaire, puur omdat ik het onderwerp super interessant vond en ik er meer over wilde weten. Als je een mooi verhaal ontdekt, dan moet je dat gewoon vertellen.’