Om haar film te kunnen maken, ging Tonke in de winter van 2019 lesgeven voor Stichting Laleaua waarbij ze de kinderen allerlei creatieve opdrachten geeft. ‘Ik liet de tien kinderen uit die klas hun droomhuis schilderen, zelfportretten tekenen en ik verdeelde camera’s over duo’s. Voor de video-opdracht moesten bespreken wat ze met elkaar overeenkomstig hadden en hoe ze van elkaar verschilden.’ Bij de video-opdracht legde Tonke goed uit aan de kinderen wat de bedoeling was van deze opdracht en vroeg ze hen of ze haar wilden helpen bij het maken van de film. ‘Ze waren direct heel enthousiast. Wat me verraste was hoe serieus ze de opdracht namen en hoe inhoudelijk ze waren, mijn eerste insteek was namelijk om de beelden vooral als sfeerbeelden te gebruiken. Met name David, het jongetje dat samen met zijn vriendje Sorin in de documentaire zit, begreep de opdracht goed en kon mooi vertellen. Hij is een heel pienter ventje en heel veerkrachtig, een kenmerkend element in de film. In de montage heb ik dan ook het besluit genomen om hem het hoofdpersonage te maken. Maar wel op zo’n manier dat hij ook symbool staat voor de rest van de kinderen.’ De beelden verrasten Tonke heel erg en ze openden haar ogen. Waar zij hen in armoede zag leven, benoemde een van de kinderen bijvoorbeeld hoe trots ze was op het paarse huis waarin ze woonden. ‘Dat vond ik heel leerzaam. Als buitenstaander doe je aannames over de situatie van de ander, maar voor die ander kan het heel anders aanvoelen.’

Bijna een jaar lang werkte Tonke Koppelaar aan haar film. Vooral de montage was een crime. ‘Voordat ik aan de film begon had ik wel allerlei plannetjes. Als onderdeel van het lesprogramma schrijven de kinderen bijvoorbeeld brieven over hun familie en ik dacht dat die leidend zouden zijn in de film. Maar dat heb ik helemaal niet gebruikt. De kinderen verrasten me zo vaak dat de film eigenlijk vooral bestaat uit de momenten waarbij ze me verwonderden.’ Dat betekende ook dat ze terug naar de tekentafel moest om te bedenken hoe haar film er nu uit zou gaan zien. ‘De montage was een enorme chaos. Ik had de muren helemaal volgehangen met allerlei papieren om alle verhaalonderdelen tot een film te verwerken. Gelukkig kon ik sparren met mensen van de HKU en had ik goede begeleiding, want op een gegeven moment zag ik de kracht van mijn eigen film niet meer in.’ Wat voor Tonke de film bij elkaar bracht, was de muziek van Margot Roubos. ‘Zij werkt heel improviserend en schreef aan de hand van mijn beelden al een deel van haar muziek. Hierop heb ik mijn animaties weer getimed en vervolgens heeft zij haar muziek nog eens aangepast. Hierdoor hebben we het verhaal echt aan elkaar kunnen vlechten met de animaties en de muziek.’

Door corona heeft Tonke de film nog niet kunnen laten zien aan de kinderen. ‘Ik wil wel heel graag dat ze het zien, zij zijn mijn belangrijkste publiek. Het liefst wil ik hun reacties zien als ze de documentaire kijken, maar mocht het nog heel lang duren dan ga ik de film toch wel opsturen, denk ik.’ Stichting Laleaua waarmee ze samenwerkte voor de film is heel blij met het eindresultaat. ‘Dat betekende voor mij wel dat de film was gelukt.’ Tonke hoopt dat de kijker na het zien van deze film bij zichzelf zal nagaan hoe die naar anderen kijkt en in hoeverre dat overeenkomt met wat die “ander” zelf ervaart. ‘Verder wil ik gewoon graag een verhaal vertellen over mensen die niet gezien worden. Met De Zwaluwenstraat heb ik geprobeerd de kinderen zelf dit verhaal te laten vertellen, maar uiteindelijk zit je er als maker natuurlijk wel tussen. Ik heb ernaar gestreefd dat op een subtiele manier te doen, maar het blijft mijn visie op de situatie.’ In de toekomst hoopt Tonke nog meer documentaires te maken en zich verder te verdiepen in animatie. ‘Maar ik ga ook zeker samenwerken met mensen uit andere disciplines, een editor zou de volgende keer wel fijn zijn bijvoorbeeld, haha.’