Jonge maker Sander Houwaart besluit in deze persoonlijke documentaire de routines van zijn familie in beeld te brengen en hen erover te bevragen. Door de confrontatie aan te gaan, hoopt hij te ontdekken of er voor hem wel een leven buiten de veilige lijntjes mogelijk is.
Het is een herkenbare zoektocht voor iedereen die ooit jong is geweest: hoe geef je je eigen leven vorm? Treed je daarbij in de voetsporen van je ouders of zet je je juist af tegen hun ‘perfecte plaatje’? De documentaire van Sander Houwaart werpt op humoristische en eerlijke wijze deze vragen op.
Regie: Sander Houwaart
Sander Houwaart probeert zich te verhouden tot het leven van zijn ouders in zijn documentaire Het perfecte leven. Hij zet zich af tegen hun 'perfecte plaatje' en probeert te provoceren. Maar, vraagt hij zich ook af, is dat veilige en voorspelbare leven niet ook heel aantrekkelijk?
Hoe begon je met Het perfecte leven?
'Toen ik begon had ik veel ideeën. Maar een idee is nog geen film. Het duurde best lang voordat het verhaal voor Het perfecte leven vast stond, ik heb lang geworsteld. En uiteindelijk is de film pas écht ontstaan tijdens het maakproces.'
Maar het idee om jouw eigen ouders te filmen stond al wel vast?
'Nee, ook dat is gaandeweg ontstaan. Op het begin wist ik al wel dat ik graag een psychologisch onderwerp wilde bespreken in mijn afstudeerdocumentaire. Ik las boeken over narcisme en wilde iets maken rondom dat onderwerp. Maar omdat ik er niet helemaal uit kwam besloot ik terug te gaan naar de oorsprong: waar kom ik eigenlijk vandaan?
Ik ben toen gaan vastleggen hoe ik ben opgegroeid, in wat voor soort gezin. Met de thematiek van narcisme heb ik uiteindelijk niets meer gedaan. Het is natuurlijk wel vrij ironisch dat ik toen een film over mijzelf ben gaan maken.'
Tekst gaat verder onder afbeelding
Sander Houwaart
Wilden je ouders meteen meewerken?
'Nou… dat heb ik nooit letterlijk gevraagd. Ik vroeg op het begin wel of ik wat mocht komen filmen thuis. En dat vonden ze allemaal prima. Gaandeweg groeiden zij uit tot de hoofdpersonages van de film, kwam er een interviewsetting bij op de bank, gingen we liedjes zingen en gooide ik tijdens het avondeten een xtc-pil op tafel. Maar dit stond van tevoren allemaal niet vast. Het was echt een ontwikkelingsfilm.'
Waarom gooide je die xtc-pil op tafel?
'Ik wilde een film maken waarin ik me zou afzetten tegen het leven van mijn familie. Ik wilde alles gaan doen wat zij juist nóóit zouden doen. Met die pil wilde iets losbandigs doen. Het gebruiken van XTC komt bij ons thuis niet voor, dat is spannend, hier hebben we het niet over.
De pil was van mijn broer en hij was ooit van plan om het te proberen, hij heeft dit nooit gedaan. Met de pil wilde ik het gesprek over losbandigheid en drugsgebruik uitlokken en provoceren. Ik doorbrak letterlijk de routine van ‘elke avond samen aan tafel’ door het zakje op tafel te gooien en te kijken wat er gebeurde.'
En?
Mijn moeder sloeg heel erg dicht tijdens het filmen. Je ziet echt paniek in haar ogen, dat ze denkt 'van wie is dit en wat moet jij ermee?!' Dat is ook het mooie van documentaire, die schrikreactie kan maar één keer.
Maar toen mijn moeder de film had gezien relativeerde ze haar eigen reactie ook wel weer. Ze was geschrokken van haar eigen schrikreactie. Later zei ze ook dat ze het 'eigenlijk gewoon maar een pilletje is', en ‘dat wij het maar moesten proberen, als we dat echt wilden doen.''
Is de relatie met jouw ouders veranderd door het maken van Het perfecte leven?
'Ik ben altijd al degene in het gezin geweest die iets dropte om het over te hebben, dat vind ik leuk. Ik ben degene die naar de kunstacademie is gegaan. Ik ben altijd degene geweest die iets meer provoceerde. Maar letterlijk het gesprek aangaan, op deze manier, met camera erop, dat was eerder nog niet gebeurd.
Na de film zijn mijn ouders gewoon in dezelfde lijn doorgegaan, maar wel zijn er bij ons thuis nu meer onderwerpen bespreekbaar. Doordat mijn ouders zo betrokken zijn geweest en hebben gezien wat ik doe als filmmaker kunnen we voorbij de oppervlakte. Het is nog steeds lekker om over koetjes en kalfjes te praten, maar de film heeft diepgaandere gesprekken aangewakkerd.'
'Het is nog steeds lekker om over koetjes en kalfjes te praten, maar de film heeft diepgaandere gesprekken aangewakkerd'
En jouw kijk op hun levenswijze, is die veranderd?
'De manier waarop mijn ouders leven is bekend en veilig. Dit is de manier waarop ik ben opgegroeid. Het is ook een veilige stap om dan zelf ook zo’n leven te gaan leiden.
In het begin van het filmproces wilde ik me daarom afzetten tegen hun levenswijze. Maar gaandeweg ging dat afzetten me zó tegen staan. Ik kreeg een enorme knoop in mijn maag.
Ik kwam er toen achter dat dat losbandige leven eigenlijk helemaal niet bij mij past. Dat wist ik eigenlijk al wel, maar nu werd het bevestigd. Bovendien is dat afzetten ook een hele stijd, want: doe ik dat omdat ik dat echt wil, of omdat ik graag interessant wil zijn?
Het proces van opgroeien en ouder worden, en de vraag ‘wat ga je doen met je leven?’ Die vraag wilde ik in de film op mijzelf betrekken. En tegelijkertijd wilde ik dat het verhaal voor iedereen herkenbaar zou zijn. De dynamiek van elk gezin is natuurlijk anders maar ik hoop dat iedereen iets uit mijn film kan halen. Er is natuurlijk ook niet één goede manier van leven.'
En nu? Ook een huisje-boompje-beestje leven voor jou?
'Nou, min of meer doe ik dat wel ja. Op het einde van de film laat ik zien ‘ik zit nu ook zo, thuis op de bank’. Dat is zonder waardeoordeel, niet goed of slecht. Maar of ik dat de rest van mijn leven ga doen, dat zie ik wel. Mijn leven ligt niet vast, over een tijdje kan het ook weer heel anders zijn.'
Wordt je volgende project weer zoiets persoonlijks, denk je?
'Toen ik afgestudeerd was, was ik wel even klaar met film maken. Het perfecte leven was een superpersoonlijk project. Het was daarom ook best zwaar, ik vertelde mijn eigen verhaal en het verhaal van mensen om wie ik geef.
Ik ben het afgelopen jaar in de communicatie en marketing gaan werken voor een bioscoop en een theater. Het is een hele andere maar ook erg leuke manier om content te maken en met beeld bezig te zijn.
Maar door corona kwam dit werk stil te liggen en werd ik gedwongen om opnieuw na te denken over wat ik wil gaan doen. Ik gebruik deze tijd nu om aan een nieuw plan te werken. Ik wil zeker nog films gaan maken, maar ik heb geen haast. Ik heb een hele hoop ideeën. Maar zoals ik al zei, een idee is nog geen film.'