Met deze week de volgende documentaires: 'Nice Ladies' van Mariia Ponomarova, 'Droombeeld' van Rosa Ruth Boesten, 'Even lucht' van Sophia de Hoog, 'Geloof je het zelf?' van Nina Sloots en de Filmacademie Films 'Teken mij een thuisland' van Nour Alkheder, 'De toekomst is failliet' van Suzanne Koopstra, 'Toen we jongens waren' van Merel Hogerheijde en 'Vaders zijn ook zonen' van Sammy Shefa Idris.

Nice Ladies (92 min.)

Fier lopen de cheerleaders het podium op. Ze zien er patent uit in hun rode kostuums en met hun witte pompoms. De Nice Ladies (92 min.) zijn stuk voor stuk boven de zestig. De oudste is – de jury van Ukraine’s Got Talent kan het nauwelijks geloven – al boven de 75. 'Wat vinden jullie echtgenoten ervan dat jullie in zulke korte rokjes optreden?', wil een man uit het publiek weten.

Voor zulke frivoliteiten zijn de dames op leeftijd al snel niet meer in de stemming. Als Rusland op 24 februari 2022 hun land binnenvalt, belandt cheerleading ineens op het tweede plan. Mariia ‘Masha’ Ponomarova, een in Nederland woonachtige filmmaakster uit Kyiv, is dan al twee jaar met het gezelschap aan het filmen. Zij ziet hoe iedereen in deze hachelijke omstandigheden z’n eigen plan trekt. De onverzettelijke Valia Onyshchenko blijft bijvoorbeeld op haar plek in hun thuisbasis Kharkiv, terwijl Sveta Stopina met haar familie naar Nederland vlucht.

In Amsterdam hangt deze Oekraïense vrouw direct een geelblauwe vlag voor het raam en begint dagelijks haar vaste dansroutines te oefenen. Ze wil fit blijven en hoopt dat het team binnenkort weer bij elkaar kan komen. Net als veel gevluchte landgenoten heeft Sveta last van ‘survivor’s guilt’. De thuisblijvers zijn niet zielig, blijft ze zichzelf voorhouden. Die zijn sterk, volhardend en moedig. Sterker: de overgebleven 'Nice Ladies' hebben zich voorgenomen om in 2022 aan het International Cheerdance Championship in Letland deel te nemen.

Zodra Sveta daarvan hoort, wil ze ook aansluiten. ‘Ik hoop dat alle gebeurtenissen de vriendschappen in ons team niet zullen verpesten voor de toekomst’, schrijft ze hoopvol aan haar teamgenoten die in het moederland zijn achtergebleven. ‘Dat we ons niet laten verdelen in thuisblijvers en gevluchten.’ Sveta krijgt echter niet het antwoord waarop ze hoopt. ‘Dat zal de tijd uitwijzen. Kom eerst maar naar huis’, reageert coach Nadia Avdaisova, die blijkbaar wel degelijk een verschil ervaart, opvallend snibbig. ‘Het zal nooit meer zijn zoals het was.’

De lotgevallen van de 'Nice Ladies' staan in deze boeiende docu, een soort mixture van Young @ Heart en Het laatste Joegoslavische elftal, natuurlijk model voor de situatie van hun volk. Al wat ooit vanzelfsprekend was, komt door externe factoren onder druk te staan. En de tijd mag dan alle wonden helen, die verdomde oorlog slaat er vooralsnog veel meer. Met een stralende glimlach, die hun verdriet moet maskeren, proberen de cheerleaders desondanks de Oekraïense eer hoog te houden. In de nationale tweekleur geel-blauw.

Als frivole metafoor voor trots die zich niet zomaar laat knakken en het leven dat, ondanks alles, doorgaat - of gewoon - moet.

Droombeeld (31 min.)

Via andere Turkse vrouwen probeert de fotografe Çiğdem Yüksel haar oma te vinden. Die overleed toen zij veertien was. Zeynep, zomaar een vrouw die haar man begin jaren zeventig naar het verre Nederland volgde. Hij ging in IJmuiden werken bij Hoogovens, zij in de plaatselijke visfabriek. Als migranten deden zij daar het zwaarste werk.

Behalve voor haar kinderen en kleinkinderen is Çiğdems grootmoeder helemaal uit beeld verdwenen. Sterker: zij is eigenlijk nooit in beeld geweest. Oma Zeynep behoort tot de onzichtbare vrouwen, de echtgenotes van de eerste generaties gastarbeiders. Voor je het weet zijn ze definitief verdwenen, moet haar kleindochter hebben gedacht – of voorgoed vastgelegd in die stereotiepe beelden van gesluierde oudere moslima's, veelal vanaf de rug vastgelegd, die nauwelijks van elkaar zijn te onderscheiden.

Çiğdem Yüksel besluit om de generatie van haar grootmoeder te vereeuwigen. Daarvoor kan ze terugvallen op Vrouwen te gast, een boek dat de fotografe Bertien van Manen eind jaren zeventig uitbracht. Zij portretteerde toen een aantal vrouwen van buitenlandse afkomst die in Nederland waren beland. Ruim veertig jaar later heeft Çiğdem nu geprobeerd om deze vrouwen te vinden. Zodat ze hen opnieuw kan portretteren – en zo kan vereeuwigen wie zij waren en wat ze hebben betekend.

En dat is een missie die haar oma overstijgt, blijkt in de verzorgde korte documentaire Droombeeld (31 min.) van Rosa Ruth Boesten (Master of Light). Yüksel wil aantonen dat zij – die vrouwen, hun echtgenoten én hun nageslacht – er mogen zijn. ‘Ik ben ook heel hard bezig met dit project om maar te kunnen rechtvaardigen dat we in dit land horen’, vertelt ze. Met hun keiharde werk hebben zij volgens haar ‘bijgedragen aan de Nederlandse economie’, maar dreigen ze nu in de vergetelheid te verdwijnen.

Yüksels foto hebben een plek gekregen in de tentoonstelling Je moest eens weten in Het Nederlands Fotomuseum, waar bezoekers tevens een video-installatie en tuftwerk  van haar grootmoeder kunnen zien. 'Ik wil dat ze gaan zitten in de schoot van mijn oma’, legt Çiğdem uit, ‘wat is bekleed met patronen uit haar kleding.' Want daar, bij de vrouw die de spil van haar familie vormde, voelde zij zich als kind zeer geborgen. En dat gevoel – van een (groot)moeder, een vrouw, een generatie – mag niet verloren gaan.

Even lucht (23 min.)

Ze liggen in de tuin, bij het kippenhok, tussen de bloemen, langs het water of naast een brandweerauto. De blik omhoog gericht. Naar de hemel die ze allemaal op hun eigen manier zien. Met hun eigen gedachten erbij, voor de gelegenheid hardop uitgesproken in deze korte film van Sophia de Hoog. Even Lucht (23 min.), kortom.

Voor de jonge klimaatactiviste die zich zorgen maakt over de wereld en de last die we daardoor met z'n allen met ons meetorsen bijvoorbeeld.

Voor de vrijgezel op leeftijd die het gevoel heeft dat hij stil is blijven staan terwijl de wereld bleef doordraaien. Mensen in zijn omgeving kregen kinderen, kleinkinderen zelfs. Hij mist die ervaring.

En voor de oudere man met een hele fijne relatie. Maar wel met een vrouw die ziek is en zeker niet meer het eeuwige leven heeft. ‘We komen er wel doorheen, hoor’, zegt hij, ook tegen zichzelf. ‘Daar zit ik niet over in.’

Even een moment van bezinning. Enkele gedachten. Stilte wellicht. En dan neemt het gewone leven weer z’n aanvang. Deze aardige korte docu doorbreekt wellicht ook voor de kijker even de sleur van alledag. Zodat die via de liggende mensen op het scherm – en zij weer via de lucht – even stilstaat (of voor mijn part: -zit) en in contact kan komen met zichzelf.

Geloof je het zelf? (27 min.)

Filmmaker Nina Sloots onderzoekt hoe de afstand tussen haar en haar spirituele vriendin Pascalle is ontstaan. Terwijl Pascalle steeds dichter bij zichzelf kwam, dreef Nina juist verder bij haar weg.

Nina ontwikkelde een afkeer van alles wat met spiritualiteit te maken had. Om haar eigen geloof – of ongeloof – te doorgronden, trekt ze het klooster in. Is de vriendschap nog te redden? 

Binnenkort te zien op NPO Doc

Nacht van de filmacademie

Teken mij een thuisland (30 min.)

'Teken mij een thuisland' volgt de zoektocht van verloren zielen die een nieuwe wereld betreden zonder te weten hoe ze zich tot deze nieuwe wereld moeten verhouden. De makers onderzoeken hun reis - waarbij ze zichzelf verliezen en herontdekken - en de impact die het aanpassen aan een nieuwe omgeving heeft op hun identiteit. Dit terwijl ze worstelen met diepgaande kwesties uit hun thuisland.

Een blik op de uitdagingen van een nieuw begin in een andere samenleving. Wat vraagt het van je als je moet inburgeren, terwijl je nog heel veel van je eigen cultuur met je meedraagt?

De toekomst is failliet (29 min.)

Wanneer vanuit een ondefinieerbare controlekamer een opstartschakelaar wordt ingedrukt en dan plots de Rotterdamse skyline ontwaakt, blijkt er iets vreemds aan de hand. Verscholen achter gordijnen van glanzende schijn, piept en kraakt de werkelijkheid aan alle kanten.

Door de oneindige sloopplannen blijkt vlakke aarde een voortdurend gegeven in de stad, waar twee oud-bewoners zich met moeite en fantoompijn in voortbewegen. Bep en Tinus leggen al zestig jaar de veranderingen in de stad vast, in hun poging de ongrijpbaarheid ervan te vereeuwigen in hun hart.

Toch blijkt de strijd hardnekkig en het machinaal geweld te groots. Het laat twijfelen aan bestemming en bestaansrecht van de minder bedeelden. De stad verkoopt zichzelf aan het grote kapitaal en verwoest daarmee dit keer zichzelf.

Toen we jongens waren (21 min.)

Een portret van een groep Amsterdamse vrienden die op vakantie gaan in een slaperig dorpje in Normandië. Tussen de uitgestrekte weilanden ontvouwt zich een verhaal over de grenzen van volwassenheid, het verlies van onbezonnen jeugdigheid en de kracht van vriendschap.

Vaders zijn ook zonen (30 min.)

Na het verlies van zijn vader, besluit Sammy op een diepgaande en emotionele zoektocht te gaan om zijn vader beter te begrijpen. Deze reis brengt hem in contact met verschillende mannen die elk unieke en waardevolle verhalen over vaderschap delen. Door deze verhalen leert Sammy niet alleen meer over zijn vader, maar ook over zichzelf en de complexe dynamiek tussen vaders en zonen. Een visueel testament dat deze persoonlijke reis naar verbondenheid en begrip prachtig weergeeft. 

Aankomende week op tv en vervolgens online