DocTalks-interview met regisseur Ibbe Daniëls

De docu-serie 'Godvergeten' geeft de slachtoffers van misbruik een gezicht

VPRO

De documentaireserie 'Godvergeten' (VRT) vertelt het verhaal van de slachtoffers van misbruik door katholieke priesters en paters in Vlaanderen. De serie maakte veel los in België en is nu ook te zien in Nederland (KRO-NCRV). Ersin Kiris gaat in gesprek met regisseur Ibbe Daniëls over deze spraakmakende serie.

Regisseur Ibbe Daniëls denkt dat de serie zo veel los maakt, omdat zij de slachtoffers een gezicht geeft. 'De verhalen worden heel concreet, anders dan in een boek of artikel. Het wordt vanuit de ervaring verteld.'

Daarnaast laat de serie zien dat het probleem nog niet is opgelost. 'De kerk heeft geen oplossing aangeboden, de kinderen, ouders en politie zitten vast. Dat komt wel echt bloot te liggen door de serie.'

Daniëls heeft in de vorm ook strakke keuzes gemaakt om het verhaal te vertellen. 'Het is niet alleen maar journalistiek benaderd, maar er is ook nagedacht over muziek en beeld om echt in het hoofd van die mensen te kruipen.'

'In de serie worden de ervaringen van de slachtoffers heel concreet, anders dan in een boek of artikel.'

Ibbe Daniëls

Het misbruik ging verder dan ongewenste aanrakingen

In het boek In naam van de Vader (2019) van de gepensioneerd priester Rik Devillé over het misbruik staan 101 getuigenissen van de slachtoffers. Daniëls en haar researcher Ingrid Schildermans waren direct gegrepen door de verhalen. 'We waren in shock. Het gaat verder dan een ongewenste aanraking, er zit sadisme bij, foltering. Het reikte verder dan seksueel misbruik.'

De omvang van het misbruik is enorm. Naast de kinderen, werkte het trauma ook door in de levens van familieleden. 'Het gaat om miljoenen kinderen, daarvan ben ik overtuigd', vertelt Daniëls.

'Het gaat om miljoenen kinderen, daarvan ben ik overtuigd.'

Ibbe Daniëls

Still uit 'Godvergeten'.

Zonder vertrouwen geen documentaire

Om mensen bereid te vinden over hun ervaringen te vertellen in de documentaire, hebben de makers veel tijd uitgetrokken. Eerst deden de mensen hun verhaal en luisterden de makers alleen maar, zonder camera. 'Zonder een heel groot vertrouwen, lukt dit niet. Het vertrouwen werkt tot op de dag van vandaag nog door. We geven om deze mensen. Ze mogen zich niet weer gebruikt voelen.'

Daniëls sprak ook uitgebreid met de mensen over hoe ze hen in beeld ging brengen en of ze dat goed vonden. 'Ik wilde het landschap een belangrijke rol laten spelen in de serie en vroeg ze ook wat ze daarvan vonden. Ik wilde echt in dialoog gaan.'

'We geven om deze mensen. Ze mogen zich niet weer gebruikt voelen.'

Ibbe Daniëls

Ersin Kiris (l) en Ibbe Daniëls (r)

Giftige cocktail

Het was een bewuste keuze om geen daders aan het woord te laten in Godvergeten. 'Er is wel discussie geweest, maar voor mij was het vanaf het begin af aan duidelijk dat we dat niet gingen doen. We wilden de slachtoffers in hun kracht zetten. De mensen zijn vaak niet zo mondig en we wilden daar geen welbespraakte daders tegenover zetten. Ook denk ik niet dat de daders mee hadden willen werken.'

Daniëls denkt niet dat mensen bewust bij de kerk gaan om misbruik te plegen, maar dat er vooral sprake is van een zeer ongelijke machtsverhouding waardoor dit ontstaat. 'Een giftige cocktail van kwetsbare kinderen en gefrustreerde mannen. En ze weten dat hun overste het toelaat. Daarnaast werden de kinderen vaak niet geloofd.'

'Het is sprake van een giftige cocktail van kwetsbare kinderen en gefrustreerde mannen.'

Ibbe Daniëls

Still uit 'Godvergeten'.

Hoe nu verder?

Door de serie is er een parlementaire onderzoekscommissie ingesteld, maar gaat er nu echt iets veranderen? 'Het is de zoveelste keer dat de slachtoffers hoop hebben dat er iets gaat veranderen. Het is een patroon dat zich blijft herhalen. De daders moeten berecht worden en er moet naar de slachtoffers geluisterd worden. We moeten hoop blijven houden, maar het ligt niet meer in mijn handen. Het ligt nu in de handen van het parlement en de parlementaire commissie. Die moeten eens goed op hun hoofd krabben. En de kerk zeker.'

'De daders moeten berecht worden en er moet naar de slachtoffers geluisterd worden.'

Ibbe Daniëls

Still uit 'Godvergeten'.

Interview: Ersin Kiris
Regie en redactie: Chris Vijn
Camera: Roel van 't Hof
Geluid: Lucas van Eck
Montage: Frithjof Kalf
Productie: Casper Boon
Eindredactie: Annica Peeters

Meer DocTalks-afleveringen: