'De focus moest liggen op de slachtoffers en nabestaanden'

Waarom kozen jullie deze gebeurtenis als onderwerp van jullie film?
Van Beurden: ‘We wilden graag een onderwerp dat veel mensen aanspreekt. Iets groots.'

Beijes: ‘Het bleek dat er nog geen documentaire over de tramaanslag was gemaakt. Ook merkten we dat sommige mensen een beetje begonnen te vergeten wat er was gebeurd.'

Van Beurden: ‘Dat gaf ons een extra zetje om het te doen. Tijmen moest mij nog wel overtuigen. Niet omdat ik het onderwerp niet goed vond, maar omdat het zo heftig was. Ik zei: “Als we het gaan doen, dan moeten we het echt goed doen. Dan moeten we alle tijd die we hebben erin stoppen, ook buiten school om.” Dat hebben we dus gedaan.’

Hoe hebben jullie het perspectief van de film bepaald?
Van Beurden: ‘We vonden beiden dat de focus moest liggen op de slachtoffers en nabestaanden, aangevuld met mensen die op afstand betrokken waren. Dat zijn uiteindelijk de arts en journalist geworden.’

Beijes: ‘We vonden het zelf het mooist als het een intieme documentaire werd. Daarom kozen we voor dit perspectief.’

De dader wordt niet genoemd. Waarom?
Van Beurden: ‘We wilden wegblijven van de maatschappelijke discussies die al zijn gevoerd over de aanslag, om recht te doen aan de betrokkenen en nabestaanden. Op de aftiteling staat alleen tekst met uitleg dat de dader tot levenslang is veroordeeld, zodat de kijker die context heeft. We hebben nog getwijfeld of dit in de film zelf moest komen, maar het paste niet goed tussen de scènes. Het deed heel erg af aan de intimiteit.’

Hoe zijn jullie in contact gekomen met jullie hoofdpersonen?
Beijes: ‘Deze mensen staan niet met naam en toenaam in de media, dus het was lang zoeken. Het contact leggen ging heel voorzichtig, vaak via vertrouwenspersonen van slachtoffers en nabestaanden. Vervolgens gingen we dan een bakkie doen om onze ideeën uit te leggen. En nog een keer. En nog een keer. Daarna hebben we hen pas gevraagd.’

Hoe hebben jullie de mensen die wel meededen overtuigd om mee te doen?
Van Beurden: ‘We zijn open en eerlijk geweest. En hebben altijd gezegd: wij maken dit verhaal, maar het is jullie verhaal. We wilden dat alle betrokkenen tevreden konden zijn met het eindresultaat. Dat hebben we altijd duidelijk gemaakt. We namen ook lang de tijd. Mensen konden altijd aangeven dat ze pauzes of rustmomenten nodig hadden. We hebben het zo laagdrempelig voor hen gemaakt om ons te vertellen wat ze kwijt wilden.’

Beijes: ‘We hebben de hoofdpersonen ook inspraak gegeven. Op welke locatie ze geïnterviewd wilden worden, waar ze wilden zitten, dat soort dingen. We keken goed naar hen. Zo konden we een fijne sfeer creëren zodat zij hun verhaal konden doen.’

Je spreekt met hele verdrietige, getraumatiseerde mensen. Hoe pak je dat aan? Hoe ga je om met hun emoties?
Van Beurden: ‘De confronterende dingen die we hoorden tijdens interviews, dat raakt iedereen. Ik ging daar gewoon met mijn gevoel in mee.’

Beijes: ‘Ik denk dat die gevoeligheid belangrijk is. Natuurlijk ben je professioneel en ga je niet meehuilen. Daar hebben de geïnterviewden niets aan. Maar laten zien dat het je raakt is goed. Zo hebben zij door dat ze met mensen praten, en niet alleen met makers.’

Wat raakte jullie het meest tijdens het maakproces?
Van Beurden: ‘Toen het draaiproces vorderde, merkte ik dat de verhalen me meer raakten. Ik leerde de mensen beter kennen, kwam dichter bij de gebeurtenissen te staan en ging meer meeleven. Ik had dat heel sterk met René, wiens dochter Roos de aanslag niet overleefde. Waar die man mee moet leven, dat raakt mij heel erg.’

Beijes: ‘De manier waarop hij vertelde hoe hij zijn eigen dochter op de scooter naar de tram bracht, waar ze uiteindelijk stierf en hoe hij dat te horen kreeg…. Hij brak toen hij dat vertelde. En dan zit je daar als twee jonge knaapjes achter de camera om dat vast te leggen.’

Hoe waren de eerste reacties op de film tijdens de première?
Van Beurden: ‘De reacties van de nabestaanden en slachtoffers waren heel mooi. Ze vonden het een oprechte, intieme film en zagen hun verhaal erin terug. Dat vinden we by far het belangrijkste compliment.’

 Wat hopen jullie dat de film teweegbrengt?
Van Beurden: ‘We vonden het van nationaal belang dat de documentaire er zou zijn. De aanslag staat in het collectieve geheugen gegrift. Het gaat ons erom dat er iets is wat de impact van de aanslag laat zien. We hopen dat we door de verhalen van de slachtoffers en nabestaanden te tonen, duidelijk te maken wat de impact is.’